Сәбит тойы – халық мерейі
20—22 маусымда Петропавл қаласында және Жамбыл ауданындағы Сәбит ауылында академик – жазушы Сәбит Мұқановтың туғанына 90 жыл толуы салтанатты атап өтіледі.
Халқымыздың ұлы тұлғаларының бірі Сәбит Мұқановтың туғанына 90 жыл толу мерекесі орасан алып. Одақтың кең қиырына, туған республиканың түкпір-түкпіріне қуанышты толқын таратып, салтанат қоңырауының сағаты күмбір-күмбір соғылуда Алматыда С. Мұқанов мерекесінің үлкен салтанатты жалау көтеріп, қазақ әдебиетінің шалқар теңізі аталған атақты жазушының құдіретті талантына тағзым етілді. Сөйтіп Сәбит тойы асқаралы Алатаудың бауырынан ақтарылған халық сүйіспеншілігінің даринсындай Қазақстанның дархан даласын шарлап кетті.
Сәбит тойы! Бұл мерекені халық осылай атап жүр. Қандай қарапайым, қандай қазыналы қайырма десеңізші. Сәбит деген есімнің өзіне нақ алып тұлға, туған әдебиетіміздегі заңғар бейнесі көз алдымызға елестейді, бұл арада тіпті оның жарты ғасырдан аса туған әдебиетіне сіңірген есіл-дария еңбегін, түрлі-түрлі лауазым, атақтарын тізбелеп үйіп-төгудің де қажеті жоқ сияқты. Сәбит есімі бұл күнде халық жүрегіне мәңгі жатталып ұлы сөз зергері ретінде әдебиет тарихына алтын әріптер мен жазылды. Сондықтан да Сәбит тойы халық мерейіне айналып отыр.
Біздің Солтүктік Қазақстан облысының асыл топырағы таланттарға қандай жомарт еді. Сәбит Мұқанов, Ғабит Мүсірепов, Иван Шухов сынды бәйтерек бейнелі алаштарды жерлестеріміз деп мақтан етіп келсек, енді олардың қатарына халқына қайтып оралған ұлы ақын Мағжан Жұмабаев қосылды, Қазір облысымызда Мұқанов, Шухов, Жұмабаев творчествосына арналған әдеби күндер өткізу дәстүрге айналды. Осы дәстүрге Мүсірепов күндері де қосылмақшы» Бұл әдеби дәстүрлер облыстың мәдени өміріне өзгеше сұлу зерлі кестелер болып кіріккені де анық. Олардың әрқайсысы әрдайым әдебиет мерекесіне айналып жүр.
Енді міне Сәбең тойы облыс өңірінде нұрлы толқын шашып, баршаның көкірегіне жылы сәуле төгіп тұр. Бұл тойға облыс орталығы, аудандар ауыл-селолар өзіндік әзірлікпен келді. Әсіресе Сәбит Мұқановтың туған жері Жамбыл ауданында, соның ішінде Сәбит Мұқанов атындағы совхозда, Сәбит ауылында той әзірлігі қызу қолға алынып, жан-жақты жүргізілді.
– Біздің жерлесіміз Сәбит Мұқановтың туғанына 90 жыл толуы халық мерекесіне айналып отырғаны өте қуанышты,—деді Жамбыл аудандық партия комитетінің бірінші секретары Ш. С. Смағұлов.—Сәбең халықтың сүйікті жазушысы болды. Ол өмірінің соңғы жылдарында бізге жиі келіп, жерлестерімен үнемі кездесіп тұрды, Оның әрбір сапары ауданның мәдени өміріне ұдайы жаңалық әкелуші еді. Халық сүйікті жазушысының келуін ықыласпен тосын отыратын. Бүгіндері біз Сәбеңмен болған әрбір кездесулерді, әңгімелерді ерекше толғаныспен еске аламыз.
Жазушы тойына әзірлік қандай болды деген сауалға келер болсақ, алдымен Сәбит ауылының көрік-бейнесі көп өзгерін, көркейе түскенін айтуға болады. Әрине бұл арада ауыл тұрғындарының, Сәбеңнің жерлестерінің, ағайын туғандарының белсенділік көрсеткенін атаған орынды. Қазір ауылдың сәнді үйлері, жасыл желектері көз тартады. Ауыл өртасын жарып өтетін үлкен көше түгел асфальтталды. Сәбеңнің немере інісі Шәкен Мұстафиннің үйі қайтадан жаңартылды. Бұрын бұл үйді салуға Сәбең өзі көмектесіп, Шәкен екеуі осы жерге ақ қайыңдар еккен екен. Қазір сол қайындар тұрған аулада біраз құрылыс жаңартылды.
Ауылда С. Мұқановтың әдеби-мемориалдық музей-үйі комплексін салу үшін республикалық агроөнеркәсіп комитеті 200 мың, республикалық мәдениет жөніндегі тауға республикалық автомобиль жолдары министрлігі 200 мың сом қаржы бөлді, комитет 100 мың сом қаржы, ал ауылда көшені асфальт.
Қазіргі сәтте Сәбит ауылындағы әзірлік толық аяқталып, еліміздің түкпір-түкпірінен, астанамыз Алматыдан келетін қонақтарды қарсы алуға әзір тұр. Сәбит тойы әдебиет мерекесі, халықтар достығының беріктігін бейнелейтін мереке болады деп сенеміз.
– Сәбит Мұқановтың әдеби мемориалдық музей-үйі қазір облыстық тарихи-өлкетану музейінің бір бөлімі ретінде ашылып отыр,—деді облыстық мәдениет жөніндегі комитеттің председателі В, П. Лапухин,—Республика қазір бұл музейге төрт қызметкердің штатын берді. Бөлім меңгерушісі, ғылыми қызметкер, бақылаушы, экскурсовод жұмыс істейтін болады. Бөлім меңгерушісінің жалақысы 200, ғылыми қызметкер—180 сом. Таяудағы күндерде бұл қызметтерге лайықты адамдар іріктеліп, олар жұмысқа кірісетін болады. Бұл күндері облыстық тарихи-өлкетану музейінің директоры Н. Қ. Рахметов бастаған бір той қызметкерлер музей-үйді экспонаттармен жабдықтауды аяқтау үстінде. Олар ауыл адамдарымен жиын өткізіп, осыдан 50-60 жыл бұрын қазақ ауылында қолданған мүліктерді, Сәбиттің есіміне байланысты дүние мүліктерді жинастырды, сондай-ақ Алматы дағы музейден біраз нәрселерді алдырды. Музей-үй ауыл адамдарының көңілінен шығады ғой деген ойдамыз.
– Музей-үйдің келешекте үлкен мәдени орталық болуын ойластырып біз оның жанынан тағы бір ғимарат салуды қолға алдық, – деді музей-үйдің авторы, аудан архитекторы С. Р. Жолаев. – Ақ кірпіштен салынған мансардалы үлкен үйдің бірінші қабатында зал болады, онда Сәбит Мұқановқа арналған әдеби оқуларды өткізуге мүмкіндік бар. Осы бірінші қабатта директордың кабинеті, ас бөлмесі, 5-6 кісіге арналған асхана орналасқан. Екінші қабатта 5-6 кісіге арналған 2 қонақ бөлме, көрме залы бар. Осы музей-үйін салуда «Севказреставрация» шеберханасының бастығы Владимир Петрович Аронов, ағаш шеберлері Анатолий Фидюков, Владимир Канаплицких, Виктор Кадубинский, Виктор Казаков, мастер Ольга Образцова біраз еңбек сіңіргенін айту керек. Сондай-ақ № 76 жылжымалы мехколоннаның тас қалау шылары В. П. Геккель, Қ. Мәмбетов, құрылысшылар Сұлтан және Руслан Ахметовтар, Аслан және Ахмет Қажымұратовар жақсы еңбек етуде.
Осы музей-үйді салуда біраз еңбек сіңіріп, құрылыстың басы-қасында болып жүрген бөлімшенің шаруашылық жөніндегі меңгерушісі, селолық Советтің депутаты Серік Мусин былай деді:
– Бүкіл ауылдың адамдары Сәбең тойына әзірліктің ойдағыдай болғанына қуанады. Әрине алғашқыда күдік алғанымыз да рас. Өйткені өсыдан 20 шақты күндей бұрын жұмыс қарқыны бізді қанағаттандырмаған еді. Бір ақ ол алаңдаушылығымыз бекер болған екен, бүкіл аудан басшылары, облыс басшылары осында күн сайын дерлік келіп, өз қамқорлықтарын жасап, істі жеделдетті. Оған ауыл адамдары разы. Қазір ауылымыз құлпырды, көркейді деп айтуға болады. Сәбеңнің музей-үйін салысуға қариялар да, үй шаруасындағы әйелдер де араласты. Мәселен шошаланы салуға Сәлік Жұсыпов, Тортай Қалиев, Есілбай Кәкелеев, Кәрім Әбілов, Қажығали Құсайынов араласса, аудандық партия комнтетінің бірінші секретеры Ш. Смағұлов, аудандық атқару комитетінің председателі Қ. М. Помазан бастаған аудан актив истері музей-үйдің жайындағы баққа 140 қарағай екті. Ауыл үйлерінің алдына жаңадан қарағай, қайын, тал егілді. Сөйтіп Сәбең ауылы жаңадан түлеп көркейді…
Сәбит тойы – халық мерейі // Есіл пернелері.-1990.-маусым.-1 б.